Moneta "40. rocznica strajku w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej".

W historii najnowszej Polski jest wiele wydarzeń, które pomimo ogromnego znaczenia, przez lata były niedostatecznie upamiętnione. Jednym z nich był strajk podchorążych w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej w Warszawie, który wybuchł w listopadzie 1981 roku – na krótko przed wprowadzeniem stanu wojennego. Strajk ten, często określany mianem „strajku pożarników”, był jednym z najbardziej bezprecedensowych i odważnych aktów oporu środowisk mundurowych wobec systemu komunistycznego w PRL.

Z okazji 40. rocznicy tych wydarzeń, Narodowy Bank Polski postanowił uhonorować pamięć o strajkujących podchorążych i wyemitował srebrną monetę kolekcjonerską o nominale 10 złotych. Ta wyjątkowa emisja nie tylko upamiętnia konkretne wydarzenie z przeszłości, ale również pełni funkcję edukacyjną i symboliczną – przypomina o wartości odwagi obywatelskiej, niezależności myślenia i sprzeciwu wobec totalitarnej władzy.

Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej rozpoczął się 25 listopada 1981 roku. Uczestniczyli w nim podchorążowie, którzy sprzeciwiali się próbom całkowitego podporządkowania uczelni Ministerstwu Spraw Wewnętrznych PRL. Ich postulaty dotyczyły autonomii szkoły, możliwości tworzenia niezależnych organizacji studenckich oraz sprzeciwu wobec przekształcenia placówki w typową szkołę resortową.

Podchorążowie domagali się także zachowania odrębności szkolnictwa pożarniczego i związania szkoły z Ministerstwem Nauki, Szkolnictwa Wyższego i Techniki, a nie z MSW. Protest był pokojowy i opierał się na strajku okupacyjnym, prowadzonym przez ponad 170 studentów w budynku szkoły przy ul. Słowackiego 52/54 w Warszawie.

Władze PRL odpowiedziały z całą surowością. W nocy z 2 na 3 grudnia 1981 roku siły milicji i ZOMO brutalnie spacyfikowały strajk. Uczestników zmuszono do opuszczenia szkoły, wielu z nich zostało internowanych lub relegowanych. Władze zlikwidowały szkołę w dotychczasowej formie, a jej absolwenci przez wiele lat borykali się z represjami.

Mimo przemilczania tego wydarzenia w czasach PRL, strajk w WOSP uznawany jest dziś za jeden z najważniejszych przejawów sprzeciwu wobec komunizmu w środowiskach służb mundurowych. Podchorążowie WOSP stali się symbolem odwagi i niezależności w szeregach państwowych formacji.

Narodowy Bank Polski postanowił uczcić 40. rocznicę strajku poprzez emisję srebrnej monety kolekcjonerskiej. Moneta ukazała się 24 listopada 2021 roku, w przeddzień dokładnej rocznicy rozpoczęcia protestu. Została zaprojektowana z myślą o upamiętnieniu odwagi podchorążych i przypomnieniu szerokiemu gronu społeczeństwa o tym istotnym fragmencie historii.

Specyfikacja monety:

• Nominał: 10 zł

• Metal: srebro Ag 925

• Masa: 14,14 g

• Średnica: 32,00 mm

• Stempel: lustrzany (proof)

• Projektant: Dobrochna Surajewska

• Nakład: do 10 000 sztuk

• Mennica: Mennica Polska S.A.

Moneta została wykonana w najwyższej jakości kolekcjonerskiej, co podkreśla jej wyjątkowy charakter. Wykończenie typu „proof” oznacza, że powierzchnia monety jest lustrzana, a detale – matowe, co znacząco podnosi wartość artystyczną i kolekcjonerską.

Awers monety zawiera tradycyjny element – godło Rzeczypospolitej Polskiej, czyli orła w koronie, oraz oznaczenie nominału „10 zł” i napis „Rzeczpospolita Polska”. U dołu znajduje się rok emisji – 2021. W tle awersu umieszczono zarysy budynków uczelni pożarniczej oraz schematyczne sylwetki protestujących podchorążych – stojących w rzędzie, wyprostowanych, z dumnie uniesionymi głowami.

Rewers monety jest niezwykle symboliczny. Na pierwszym planie widać postać podchorążego w mundurze, z tarczą strażacką w ręku. Tarcza nie tylko symbolizuje zawód i służbę, ale też postawę obronną wobec nacisku władzy. W tle – zarysy płonącej pochodni, będącej symbolem światła prawdy i odwagi.

Na rewersie widnieje także napis: „40. rocznica strajku w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej” oraz daty: „1981–2021”. Kompozycja utrzymana jest w poważnym, stonowanym stylu. Dominują ciemne akcenty i ostre kontrasty światła i cienia, co podkreśla dramatyzm wydarzeń.

Projekt graficzny monety spotkał się z uznaniem zarówno w środowisku numizmatycznym, jak i wśród historyków. Szczególnie chwalono jego wyrazisty przekaz, symbolikę oraz prostotę, która w subtelny sposób oddaje ducha protestu.

Cena emisyjna monety wynosiła 130 zł. Ze względu na niski nakład i rosnące zainteresowanie wydarzeniami z historii PRL, wartość rynkowa monety w kolejnych miesiącach wzrosła. Na rynku wtórnym (aukcje internetowe, sklepy kolekcjonerskie) jej cena waha się obecnie od 200 do 350 zł, a w przypadku egzemplarzy gradingowanych – nawet więcej.

Czynniki wpływające na wartość:

• Ograniczony nakład (do 10 000 sztuk)

• Znaczenie historyczne tematu

• Stan zachowania (proof, oryginalne opakowanie)

• Zainteresowanie kolekcjonerów monet z okresu PRL

• Emocjonalny przekaz i wartość symboliczna

Moneta ta trafiła do wielu zbiorów prywatnych, ale także do instytucji publicznych: muzeów, izb pamięci, szkół i jednostek pożarniczych. Stała się też elementem obchodów 40-lecia protestu – uczestnicy strajku i ich rodziny otrzymali egzemplarze monety jako wyraz uznania i pamięci.

Moneta „40. rocznica strajku w WOSP” wpisuje się w szerszy nurt upamiętniania mniej znanych, ale bardzo istotnych wydarzeń z dziejów Polski Ludowej. To przykład, jak numizmatyka może być nie tylko hobby, ale też nośnikiem wartości i edukacji.

Strajk w Wyższej Oficerskiej Szkole Pożarniczej, mimo że nie zakończył się sukcesem formalnym, był ogromnym sukcesem moralnym. Pokazał, że nawet w strukturach państwowych mogą znaleźć się osoby gotowe stanąć w obronie prawdy, godności i niezależności.

Poprzez emisję tej monety państwo polskie złożyło symboliczny hołd tym, którzy w czasach komunizmu nie bali się mówić „nie”. Moneta przypomina, że wolność i odwaga nie są danymi raz na zawsze – muszą być pielęgnowane i bronione.

W obliczu wyzwań współczesności, przekaz tej monety nabiera szczególnej aktualności. Zachęca do refleksji nad tym, jaką cenę zapłacili ci, którzy domagali się reform, i jak wiele zawdzięczamy ich postawie.